پولی هرزگرد یکی از قطعات کلیدی در مسیر حرکت تسمههای موتور است که وظیفه هدایت، تنظیم مسیر و ایجاد کشش مناسب برای تسمه را بر عهده دارد. با وجود ظاهر ساده، این قطعه نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح کولر، دینام و تسمه تایم دارد و خرابی آن میتواند باعث آسیبهای جدی به موتور و سیستمهای وابسته شود.
در ادامه این مقاله بهصورت کامل و بهینه برای موتورهای جستجو، انواع پولی هرزگرد، وظایف آنها، علائم خرابی، دلایل ازکارافتادن و قیمت انواع پولی هرزگرد در خودروهای پرفروش ایرانی را بررسی میکنیم.
پولی هرزگرد چیست و چه وظیفهای دارد؟
پولی هرزگرد (Idler Pulley) قطعهای گرد و معمولاً فلزی یا ترکیبی از فلز و پلیمر است که روی یک بلبرینگ قرار دارد و بدون اتصال مستقیم به موتور، آزادانه میچرخد. این قطعه وظایف زیر را بر عهده دارد:
- هدایت تسمه در مسیر درست
- جلوگیری از انحراف یا لغزش تسمه
- ایجاد کشش مناسب روی تسمه
- کاهش لرزش و تنش تسمه
- افزایش راندمان سیستمهای وابسته مانند کولر و دینام
در موتورهای جدید، تسمهها وظیفه انتقال نیرو به قطعات مختلف را دارند. بنابراین خرابی پولی هرزگرد باعث لغزش یا کج شدن تسمه میشود و این موضوع میتواند آسیبهای جدی و پرهزینه ایجاد کند. بلبرینگ داخلی پولی نیز نقش اصلی در چرخش روان آن دارد و در صورت خرابی، تسمه به سرعت فرسوده میشود.
پولی هرزگرد کولر
پولی هرزگرد کولر در مسیر تسمه کمپرسور قرار دارد و با هدایت تسمه، عملکرد صحیح سیستم تهویه مطبوع را تضمین میکند. کمپرسور کولر فشار زیادی را تحمل میکند؛ به همین دلیل خرابی این پولی میتواند باعث آسیب سریع تسمه شود.
علائم خرابی پولی هرزگرد کولر:
- صدای سوت هنگام روشن کردن کولر
- کاهش راندمان خنککنندگی
- لرزش تسمه در زمان کار کولر
پولی هرزگرد دینام
این پولی تسمه را در مسیر درست نسبت به پولی دینام قرار میدهد. اگر پولی هرزگرد دینام خرابی داشته باشد، تسمه نمیتواند نیرو را بهدرستی به دینام منتقل کند و در نتیجه باتری شارژ نمیشود.
مهمترین نشانههای خرابی پولی دینام:
- روشن شدن چراغ باتری
- تخلیه شارژ باتری در حین رانندگی
- سوت کشیدن تسمه هنگام گاز دادن
در خودروهای مجهز به آپشنهای برقی بیشتر، سلامت این پولی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
پولی هرزگرد تسمه تایم
حساسترین نوع پولی هرزگرد، پولی هرزگرد تسمه تایم است. این قطعه مسیر حرکت تسمه تایم را ثابت نگه میدارد و از انحراف یا پرش دندانه جلوگیری میکند.
خرابی این پولی میتواند منجر به:
- پریدن دندانه تسمه تایم
- خرابی تایم موتور
- برخورد پیستون با سوپاپها
- آسیب شدید و پرهزینه موتور
به همین دلیل هنگام تعویض تسمه تایم، تعویض همزمان پولی هرزگرد ضروری است.
پولی هرزگردهای کمکی در تسمه پروانه (Serpentine Belt)
در بسیاری از خودروها تسمه پروانه چندین قطعه را همزمان به حرکت درمیآورد؛ مثل:
- دینام
- کمپرسور کولر
- واترپمپ
- پمپ فرمان هیدرولیک
برای هدایت دقیق این تسمه، چندین پولی هرزگرد در نقاط مختلف موتور نصب میشود تا فشار از روی تسمه برداشته شود.
علائم خرابی پولی هرزگرد
شناخت علائم خرابی پولی هرزگرد میتواند از آسیبهای سنگین به موتور جلوگیری کند. مهمترین نشانهها عبارتند از:
۱. صدای سوت یا جیغ هنگام استارت
این صدا معمولاً به دلیل خرابی بلبرینگ ایجاد میشود.
- لرزش تسمه
در صورت گیرکردن یا چرخش نامیزان پولی، تسمه دچار نوسان میشود.
- ساییدگی یا ترکخوردگی تسمه
پولی معیوب باعث کجشدن تسمه و فرسودگی زودرس آن میشود.
- کاهش راندمان کولر یا سیستم شارژ
- کاهش سردکردن کولر → خرابی پولی کولر
- روشن شدن چراغ باتری → خرابی پولی دینام
- بوی لاستیک سوخته
اگر بلبرینگ قفل کند، تسمه روی پولی میسوزد و بوی مشخصی ایجاد میشود.
دلایل خرابی پولی هرزگرد
- فرسودگی طبیعی بلبرینگ پس از کارکرد بالا
- کشش زیاد تسمه یا نصب نادرست
- ورود گردوغبار، رطوبت و گل و لای
- استفاده از پولیهای بیکیفیت
- تعویض نکردن پولی همراه تسمه تایم یا تسمه پروانه
قیمت پولی هرزگرد خودروهای ایرانی
در جدول زیر، قیمت پولی هرزگرد کولر، دینام و تسمه تایم خودروهای پرفروش ایرانی آورده شده است. قیمتها بسته به کیفیت و برند متفاوت هستند.
| نام خودرو | پولی هرزگرد کولر | پولی هرزگرد دینام | پولی هرزگرد تسمه تایم |
| پراید | ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار | ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار | ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار |
| تیبا / ساینا / کوییک | ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار | ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار | ۲۰۰ تا ۳۵۰ هزار |
| پژو ۴۰۵ / سمند / پارس | ۱ تا ۱.۵ میلیون | ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار | ۵۰۰ تا ۵۵۰ هزار |
| پژو ۲۰۶ / ۲۰۷ | ۸۰۰ هزار تا ۱.۲ میلیون | ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار | ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار |
| ال ۹۰ | ۲ تا ۲.۵ میلیون | ۱.۸ میلیون | ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون |
جمعبندی
پولی هرزگرد یکی از قطعات اصلی سیستم تسمهای خودرو است و خرابی آن میتواند باعث بههم خوردن عملکرد کولر، دینام و حتی از کار افتادن کامل موتور شود. شناخت نوع پولی، توجه به علائم خرابی، استفاده از قطعات استاندارد و تعویض دورهای این قطعه باعث افزایش عمر تسمهها و جلوگیری از هزینههای سنگین خواهد شد.
با بررسی دقیق علائم و نگهداری صحیح، میتوان از بروز مشکلات ناگهانی و هزینهبر در سیستمهای موتور جلوگیری کرد.