۵ نشانه هشداردهنده خرابی پمپ روغن (اویل پمپ)

پمپ روغن موتور (اویل پمپ) یکی از حیاتی‌ترین قطعات در پیشرانه خودروی شماست. وظیفه اصلی این قطعه، به گردش درآوردن روغن تحت فشار مناسب برای روانکاری (Lubrication) و خنک‌کاری قطعات داخلی موتور است. اگر این پمپ از کار بیفتد، موتور در عرض چند دقیقه دچار آسیب جدی و حتی تخریب کامل می‌شود.

دانستن علائم هشداردهنده خرابی پمپ روغن، به شما کمک می‌کند تا پیش از وقوع یک فاجعه پرهزینه، مشکل را شناسایی و رفع کنید. در ادامه به پنج علامت رایج و حیاتی این نقص می‌پردازیم:

۵ نشانه هشداردهنده خرابی پمپ روغن

۱. افت فشار روغن (Oil Pressure Drop)

اولین و مهم‌ترین علامت، کاهش فشار روغن است. وظیفه پمپ، تنظیم فشار برای رساندن روغن به تمامی قسمت‌های متحرک موتور است.

• مشکل: وقتی چرخ‌دنده‌ها یا قطعات داخلی پمپ فرسوده می‌شوند، نمی‌توانند روغن را با فشار مناسب توزیع کنند.
• نتیجه: این افت فشار، مستقیماً توسط چراغ هشدار روغن (Oil Warning Light) روی صفحه کیلومتر شمار نمایش داده می‌شود. نادیده گرفتن این چراغ، به مرور زمان باعث کاهش شدید روانکاری و حتی خاموش شدن مکرر موتور می‌شود.

۲. افزایش دمای موتور (Engine Overheating)

روانکاری مناسب، اصطکاک داخلی بین قطعات موتور (مانند پیستون‌ها و سیلندرها) را کاهش می‌دهد. این کاهش اصطکاک، بخش مهمی از فرآیند خنک‌کاری موتور است.

• مشکل: اگر پمپ روغن ضعیف شود، روانکاری کافی صورت نمی‌گیرد.
• نتیجه: افزایش مقاومت و ساییدگی قطعات متحرک به یکدیگر، منجر به تولید حرارت بیشتر شده و در نهایت باعث افزایش غیرعادی دمای موتور در حین رانندگی می‌شود.

۳. شنیدن صدای تق‌تق از بالابرهای هیدرولیکی (Noisy Hydraulic Lifters)

بالابرهای هیدرولیکی (که وظیفه تنظیم باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را دارند) برای کارکرد بی‌صدا و دقیق خود، کاملاً به تأمین روغن کافی متکی هستند.

• مشکل: در صورت کاهش یا قطع جریان روغن، این قطعات اصطلاحاً “خشک” کار می‌کنند.
• نتیجه: اگر صدای تق‌تق یا تِق‌تِق مشخصی (شبیه به صدای یک شیر آب خراب) از زیر کاپوت می‌شنوید، احتمالاً نشانه آن است که پمپ روغن، توان کافی برای روغن‌کاری این قطعات حساس را ندارد.

۴. صدای بلند سیستم سوپاپ‌ها (Loud Valve Train)

سیستم سوپاپ‌ها، حیات موتور محسوب می‌شود و وظیفه زمان‌بندی ورود و خروج گازها را برعهده دارد. عملکرد صحیح این سیستم به شدت به جریان مداوم روغن وابسته است.

• مشکل: خرابی پمپ، روغن‌کاری کافی را برای سوپاپ‌ها، میل بادامک و اجزای مرتبط تأمین نمی‌کند.
• نتیجه: این کمبود روغن، باعث می‌شود تمامی این قطعات حیاتی به شکل پر سر و صدا و خشن عمل کنند.

۵. صدای ناله یا وزوز پمپ (Pump Whining or Humming)

این علامت نادر است اما در صورت وقوع، بسیار مهم است.

• مشکل: این صدا معمولاً نشان‌دهنده فرسودگی چرخ‌دنده‌های داخلی پمپ است که دیگر نمی‌توانند به آرامی بچرخند.
• نتیجه: در صورتی که هنگام کارکردن خودرو در حالت درجا (Idle)، صدای وزوز یا ناله‌ای غیرعادی از ناحیه پایین موتور به گوش می‌رسد، باید احتمال نقص در پمپ روغن را جدی بگیرید.

نحوه آزمایش پمپ روغن موتور (اویل پمپ) برای تعویض به موقع

پس از مشاهده علائم هشداردهنده، لازم است قبل از هر اقدام جدی، مشکل را به درستی تشخیص دهید. مراحل زیر را دنبال کنید:

۱. بررسی سطح روغن و ریست سیستم

• اقدام: هنگامی که چراغ هشدار روغن روشن می‌شود، خودرو را در محلی امن متوقف کنید. سطح روغن را با استفاده از گیج روغن (Dipstick) بررسی کنید.
• تست اولیه: اگر سطح روغن پایین است، آن را تا حد مجاز پر کنید. اگر با پر کردن روغن، چراغ هشدار خاموش شد و صداهای غیرعادی از بین رفت، مشکل تنها کمبود روغن بوده است. اگر علائم ادامه یافت، به مرحله بعد بروید.

۲. بررسی سنسور فشار روغن (Oil Pressure Sensor)

• تأیید سیستم ارتباطی: اگر حتی پس از تعویض یا تکمیل روغن موتور، چراغ هشدار همچنان روشن باقی ماند، ممکن است مشکل از سنسور فشار روغن یا سیم‌کشی‌های مرتبط باشد.
• علت: ممکن است سنسور معیوب باشد، یا یک نشتی کوچک در مسیر روغن باعث اختلال در اندازه‌گیری شده باشد.

۳. اندازه‌گیری مستقیم فشار روغن با گیج مکانیکی

• تست نهایی: اگر مطمئن هستید که مشکل الکتریکی و کمبود روغن ندارید، باید فشار واقعی روغن را اندازه بگیرید.
• روش: از یک مکانیک بخواهید تا یک گیج فشار روغن مکانیکی را مستقیماً روی پورت (محل اتصال) فشار روغن موتور نصب کند.
• مقایسه: مکانیک فشار خوانده‌شده روی گیج را با فشار پیشنهادی و استاندارد کارخانه برای نوع خودروی شما مقایسه می‌کند.
  • اگر فشار خوب باشد: احتمالاً سنسور یا واحد انتقال فشار (Sender Unit) خودروی شما خراب است.
  • اگر فشار پایین باشد: باید قبل از هر چیز فیلتر روغن را بررسی و تعویض کنید، زیرا فیلتر کثیف می‌تواند باعث افت فشار شود. اگر با فیلتر نو، باز هم فشار پایین بود، نقص پمپ روغن تأیید می‌شود.

تعویض پمپ روغن موتور و ملاحظات فنی

اگر آزمایشات نهایی نقص پمپ روغن را تأیید کند، باید بلافاصله برای تعویض آن اقدام کنید.

نکته پایانی: هرگونه نادیده گرفتن علائم و تأخیر در رفع خرابی پمپ روغن، به معنای قمار با سلامت قلب خودروی شماست. تشخیص به‌موقع می‌تواند شما را از پرداخت هزینه‌های هنگفت تعمیر یا تعویض موتور نجات دهد.