در حالی که بحث درباره واگذاری شرکت سایپا به بخش خصوصی این روزها یکی از موضوعات داغ اقتصادی کشور شده، نام‌هایی مانند بابک زنجانی، گروه ماموت، کرمان موتور و کنسرسیوم انتخاب به این رقابت جذابیت خاصی داده‌اند.
اما هنوز یک سوال کلیدی وجود دارد: چرا شرکتی که با زیان‌های میلیاردی روبه‌روست، این‌قدر خواهان پیدا کرده است؟ آیا وعده‌های میلیارد دلاری واقعی هستند یا اهداف دیگری در پس این ماجرا نهفته است؟
در هفته‌های اخیر، عرضه ۴۲ درصد از سهام سایپا به بخش خصوصی تبدیل به یکی از مباحث مهم اقتصادی شده است. این سهام مدیریتی که دولت در نظر دارد بفروشد، باعث جلب توجه گروه‌ها و کنسرسیوم‌های مختلفی شده است. از جمله این گروه‌ها می‌توان به هلستینگ دات‌وان وابسته به بابک زنجانی، کرمان موتور، انتخاب الکترونیک و گروه گلستان اشاره کرد. اما این سوال وجود دارد: سایپا با بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته، چطور این‌قدر جذاب شده است؟
مدت کوتاهی است که اهلیت‌سنجی خریداران سایپا آغاز شده و چند گروه اصلی در حال رقابت هستند که عبارتند از:
۱. هلدینگ دات‌وان (بابک زنجانی): جنجالی‌ترین گزینه با توانایی ادعایی برای سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلار.
۲. کرمان موتور و بانک شهر: کنسرسیومی با سابقه صنعتی و حمایت مالی بانکی.
۳. انتخاب الکترونیک و پرشیاخودرو: ترکیبی از تجربه صنعت و واردات خودرو.
۴. گروه گلستان: برند خصوصی با سابقه در تولید خودرو.
۵. علی انصاری (ایران‌مال): چهره اقتصادی با نفوذ و منابع مالی.
حضور بابک زنجانی در این رقابت به موضوعی چالشی تبدیل شده است. وی که سال‌ها است درگیر مسائل اقتصادی و پرونده‌های جنجالی بوده، در واکنش به کنسرسیوم کرمان موتور در توییتر نوشت که برای خرید سهام سایپا باید بیش از ۲ میلیارد دلار پول نقد داشت.
اگر ادعاهایی درباره زنجانی صحیح باشد، او از نظر مالی مشکلی برای خرید سایپا ندارد. اما آیا منطقی است که به چنین شرکتی با دیون سنگین سرمایه‌گذاری کرد؟
با ۲ میلیارد دلار چه می‌توان کرد؟
اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد با ۲ میلیارد دلار وارد صنعت خودروسازی ایران شود، خرید سایپا بهترین گزینه نیست. او می‌تواند:
- یک استارتاپ خودرویی مدرن تأسیس کند.
- سهام قابل توجهی از شرکت‌های نوآور چینی خریداری کند.
- با شرکت‌های مهندسی اروپایی یا آسیایی همکاری کند.
- یک کارخانه مدرن با خطوط تولید پیشرفته بسازد.
- یک برند ملی قدرتمند بسازد و بر صادرات تمرکز کند.
چرا سایپا؟
پس چرا زنجانی یا دیگر سرمایه‌گذاران به خرید سایپا تمایل دارند؟ شاید در دارایی‌های پنهان این شرکت جواب این سوال نهفته باشد:
- مالیکت زمین‌ها و املاک ارزشمند.
- زیرمجموعه‌های سودآور مانند پارس‌خودرو و سایپا دیزل.
- دسترسی به سهم بازار خودرو داخلی.
- ظرفیت‌های انحصاری تولید و قراردادهای دولتی.
- نفوذ در زنجیره تأمین خودروسازی.
به عبارت دیگر، خرید سایپا بیشتر به معنای خرید یک مجموعه از دارایی‌هاست تا یک کارخانه زیان‌ده.
نتیجه‌گیری
اگر ادعای سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلار از سوی زنجانی یا دیگر خریداران حقیقت داشته باشد، می‌تواند آینده صنعت خودروسازی ایران را تغییر دهد. اما این وابسته به این است که آیا این سرمایه‌گذاری به منظور تحول و بهبود اوضاع خواهد بود یا خیر. تا زمانی که اهداف خریداران و برنامه‌های آن‌ها مشخص نشود، باید با احتیاط به این واگذاری‌ها نگاه کرد.